او را نکشید: ما و خبر درگذشت هنرمندان در شبکه های اجتماعی

این مطلب در سایت خبر آنلاین منتشر شده است:

در مطالعات اجتماعی و اقتصادی اصطلاح "پیشگویی خودانجام" یا  "معطوف به مقصود" (self-fulfilling prophecy) وجود دارد که اولین بار در سال 1948 توسط رابرت مرتن بکار برده شد. مرتن درباره آن می‌گوید: تعریف کذبی از واقعیت، رفتارهایی را ایجاد می‌کند که نتیجه آن رفتارها، زمینه تحقق همان تعریف کذب اولیه می شود. مثلا این شایعه در شهر می‌پیچد که بانک‌ها در حال ورشکستگی اند. پس مردم هم نگران می شوند و برای بیرون کشیدن پول شان از بانک ها، به آنها هجوم می برند. بانک ها هم پس از مدت کوتاهی ورشکسته می شوند. خیلی ها در رقابت های سیاسی و اقتصادی، برای از گود خارج کردن رقباء، از این تکنیک استفاده می کنند. بعضی از روان شناسان اجتماعی هم از این واژه استفاده کرده اند. آنها می گویند وقتی ما از کسی " انتظار" خاصی داریم پس رفتارهایمان هم طبق آن انتظار رقم می خورد. نتیجه آنکه آن فرد هم به تدریج طبق انتظارات ما رفتار می کند، یعنی همانی می شود که ما می خواهیم.

در چند ماه گذشته اخبار متعددی در گروههای اجتماعی موبایلی درباره درگذشت هنرمندان منتشر شد. اخباری که ساعاتی پس از انتشار؛ تکذیب می شوند، که آخرین آن در روزهای اخیر بود. وضعیت به گونه ای شده است که هنرمندان از مراجعه به مراکز درمانی برای درمان بیماری خود دچار نگرانی می شوند. نگرانی از اینکه نکند پس از دریافت شماره و مراجعه به پزشک جهت ویزیت، خبر درگذشت خود را از او بشنوند! اینکه پزشکی که در حال ُسر دادن انگشتش روی صفحه تلفن همراه است با دیدن آنها متعجب شده و بگوید " خدا نکند شما از دنیا بروید! شما سرمایه این کشور هستید"، و بعد موقع تزریق سرم هم، پرستار نیز به آنها بگوید: "چیزی تان نیست. اصلا نگران نباشید! هیچ کس با این بیماری از دنیا نرفته است و ....". جمله های اخیر را تعمدا نوشتم تا معنی پیشگویی معطوف به مقصود را بهتر برسانم. شما اضافه کنید نگهبان بیمارستان، راننده تاکسی، نگهبان ساختمان محل اقامت و ...این هنرمند در آن روز آنقدر انرژی! مردن دریافت خواهد کرد که اگر از دنیا نرود باید تعجب کرد.

قبلا در توصیه هایی که برای نحوه رفتار در گروههای اجتماعی مجازی داشتم تأکید کردم که قبل از اطلاع از درستی یک خبر یا مطلب، آنرا برای دیگران بازنشر نکنیم. شما به راحتی می توانید به سایت خبرگزاری های رسمی مراجعه کنید و از صحت خبر مطلع شوید. نکته آخر؛ به این دلیل عنوان این نوشته را " او را نکشید، او زنده است" انتخاب کردم که تقریبا هیچ کس خبر یا مطلب تکذیب شدن درگذشت یک هنرمند را بازنشر نمی کند! گویی همه منتظرند او از دنیا برود و بعد در این خصوص صحبت کنند! گویی تکذیب کردن خبر درگذشت او زندگی را از هیجان خارج کرده و به شرایط عادی باز می گرداند!